Palmowa niedziela

PALMOWA NIEDZIELA przed nami. Święcenie w tym dniu palm wielkanocnych, to jedna z tych świątecznych tradycji, które przetrwały do naszych czasów i wciąż są kultywowane zarówno na wsi, jak i w mieście. Dawniej ludzie nieśli do kościoła wierzbowe gałązki własnoręcznie przystrojone wstążeczkami. Dziś – większość kupuje gotowe palmy, wykonane przez twórców, którzy się w tym specjalizują.

Palmy święcone w kościołach w ostatnią Niedzielę Wielkiego Postu mają bogatą symbolikę. Oznaczają mękę Chrystusa ale też jego triumf i chwałę. Są pamiątką uroczystego wjazdu Chrystusa do Jerozolimy tydzień przed zmartwychwstaniem. „Nazajutrz wielki tłum, który przybył na święto, usłyszawszy, że Jezus przybywa do Jerozolimy, wziął gałązki palmowe i wybiegł Mu naprzeciw” – czytamy w Ewangelii według św. Jana.

W Polsce palmy święci się od średniowiecza. O wieków funkcjonują też w tradycji ludowej, która nadała im własne, magiczne znaczenie. Ludzie wierzyli, że poświęcona palma pomoże im chronić dom i uprawy przed niszczycielskimi siłami przyrody. Wkładali ją za święty obraz albo stawiali w oknie podczas burzy. Po przyjściu z kościoła w niedzielę palmową członkowie rodziny uderzali się wzajemnie palmami co miało uderzanemu zapewnić zdrowie i dobrobyt, dziewczętom – dodać urody. Bito palmami również zwierzęta wyganiane na pierwszy wiosenny wypas dla zapewnienia im dobrego chowu.

Dawniej palmy powstawały najczęściej z wierzbowych gałązek „Już w okresie międzywojennym palmy z gałązek wierzby przystrajano kolorowymi wstążkami oraz roślinami takimi jak: barwinek, borówka, czy widłak. Zdarzało się, że do wykonania palmy zamiast wierzby używano gałązek porzeczki lub maliny, które wcześniej przynoszono do domu i wkładano do dzbanka z wodą, aby wypuściły pąki.” – pisze w swojej książce „Rok obrzędowy na Podlasiu” dr Artur Gaweł. Wykonaniem palm zajmowały się przede wszystkim kobiety.
Dziś większość z nas kupuje gotowe palmy. Są dziełem osób, które wyspecjalizowały się w tej dziedzinie twórczości, dlatego w sprzedaży, szczególnie na przedświątecznych jarmarkach  możemy spotkać podziwiać prawdziwe dzieła sztuki. Twórcy pracują nad nimi często przez cały rok.

Palmy różnią się od siebie w zależności od miejsca z którego pochodzą. W Podlaskiem najpopularniejsze są palmy kurpiowskie i wileńskie. Te pierwsze wykonane są z zielonych roślin i kwiatów z bibuły, czasem wyłącznie z bibuły. Elementy zielone to borówka, bukszpan albo jałowiec. Kwiaty z bibuły, których w zależności od długości palmy trzeba wykonać od kilkunastu do kilkudziesięciu, są różnobarwne, a  kolory nie są przypadkowe. Zieleń to symbol nadziei, fiolet – oczekiwania na dobro, czerwień – miłości.
Zwyczaj wykonywania palm jest wciąż żywy w miejscowości Łyse na Kurpiach, gdzie rokrocznie w Niedzielę Palmową odbywa się konkurs na najpiękniejszą. Podczas procesji można tam oglądać palmy nawet kilkumetrowe.

Wileńskie palmy są zupełnie inne. Powstają z suszonych roślin, kłosów zbóż, kwiatów polnych i ogrodowych które zbiera się o różnych porach roku.  Palmy wije się na drewnianych patykach wykorzystując takie rośliny jak  suchotnik, krwawnik, dziurawiec, tymotka, chmiel, kocanka piaskowa. W palmie wileńskiej wykorzystuje się też kłosy zboża i owsa, a wierzchołek tworzy jedenaście gatunków traw.